23/06/2025 Trong những ngày gần đây, Sở GTVT Hà Nội đã tiến hành thí điểm lắp đặt dải phân cách cứng để tách làn ô tô và xe máy trên các trục đường lớn như Võ Chí Công và Phạm Văn Đồng. Đây là hai tuyến đường huyết mạch kết nối khu vực phía Tây và Tây Bắc thủ đô với sân bay Nội Bài và các quận trung tâm, có lưu lượng phương tiện rất lớn vào giờ cao điểm. Việc tổ chức lại dòng xe theo hướng phân làn cứng nhằm mục tiêu giảm xung đột giữa các loại phương tiện, tăng cường an toàn giao thông và hạn chế tình trạng lấn làn, đi sai luồng vốn diễn ra khá phổ biến. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, việc thay đổi hiện trạng phân luồng cũng đặt ra một thách thức lớn đối với các nền tảng bản đồ số và ứng dụng dẫn đường, vốn đang được hàng triệu người dân sử dụng hàng ngày. Câu hỏi đặt ra là: những thay đổi mang tính vật lý như vậy có cần được cập nhật ngay vào dữ liệu bản đồ hay không, và nếu có thì nên xử lý như thế nào cho phù hợp?
Tác động thực địa và sự thay đổi luồng giao thông
Việc lắp đặt dải phân cách cứng, dù chỉ ở mức thí điểm, là một can thiệp vật lý có tác động tức thì đến luồng phương tiện. Khác với vạch sơn hay biển báo linh hoạt, dải phân cách cứng tạo ra rào chắn thực sự giữa các làn đường, buộc người tham gia giao thông phải di chuyển theo hướng đã định mà không có lựa chọn linh hoạt như trước. Khi được triển khai, chúng khiến xe máy không thể lấn sang làn ô tô, ô tô không thể quay đầu hoặc chuyển hướng tại các điểm giao cắt quen thuộc.
Về mặt tổ chức luồng, điều này dẫn đến một loạt thay đổi quan trọng: các tuyến vốn lưu thông hai chiều có thể tạm thời chuyển sang một chiều. Các điểm quay đầu bị đóng lại hoặc di dời xa hơn. Các nút giao phải điều chỉnh pha đèn, biển báo và hướng đi theo thiết kế phân làn mới. Tình trạng lộn xộn trước đây do xe máy lấn làn hoặc ô tô ép vạch giảm xuống, nhưng đồng thời cũng hình thành các điểm nghẽn mới nếu phương tiện không kịp thích nghi.
Trên thực địa, việc phân luồng cưỡng chế bằng rào chắn làm thay đổi hoàn toàn hành vi lái xe, đặc biệt với những người quen đi theo “quán tính địa phương”. Và trên hệ thống bản đồ số, các thay đổi này không chỉ ảnh hưởng đến lớp hình học tuyến đường, mà tác động trực tiếp đến dữ liệu định tuyến – nơi các ứng dụng dẫn đường, tối ưu vận hành, điều phối giao hàng hay gọi xe đều dựa vào để tính toán hành trình.
Nếu những thay đổi này không được cập nhật kịp thời vào hệ thống bản đồ, người dùng sẽ bị dẫn đi sai tuyến, không thể thực hiện thao tác quay đầu hay rẽ như chỉ dẫn, hoặc bị ép đi vào luồng ngược chiều do bản đồ không phản ánh đúng thực trạng hạ tầng. Từ đó, toàn bộ chuỗi dịch vụ phụ thuộc vào bản đồ sẽ rơi vào trạng thái rối loạn: từ xe giao hàng, xe khách đến xe cá nhân và các nền tảng công nghệ.
2. Bản đồ số và vấn đề cập nhật dữ liệu dẫn đường
Việc tổ chức lại giao thông bằng dải phân cách cứng có ảnh hưởng trực tiếp đến hành vi di chuyển của người tham gia giao thông, và kéo theo đó là yêu cầu cập nhật ngay lập tức trên các hệ thống bản đồ số và nền tảng dẫn đường. Trong thực tế, các ứng dụng như Google Maps, Apple Maps hay các nền tảng nội địa khác sử dụng dữ liệu luồng giao thông, hướng đi, điểm quay đầu, cấm rẽ… để tính toán lộ trình. Khi dải phân cách cứng được lắp đặt, luồng phương tiện có thể bị thay đổi hoàn toàn: một chiều thành hai chiều, mất điểm quay đầu, hoặc bị tách làn cứng khiến người dùng không thể thực hiện các thao tác như trước.
Nếu dữ liệu bản đồ không được cập nhật kịp thời, hệ thống định tuyến sẽ tiếp tục dẫn người dùng đi theo phương án cũ, gây ra tình trạng đi sai đường, vi phạm giao thông, tăng thời gian di chuyển hoặc thậm chí gặp nguy hiểm. Đối với các dịch vụ giao hàng, xe công nghệ, vận tải hành khách hay xe buýt, sai lệch này sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả vận hành, chi phí nhiên liệu, sự hài lòng của khách hàng và độ tin cậy của dịch vụ.
Tệ hơn nữa, với các tuyến đường có lưu lượng lớn như Võ Chí Công hay Phạm Văn Đồng, nếu hàng nghìn lượt xe mỗi ngày bị dẫn sai tuyến hoặc buộc phải quay đầu ở điểm không hợp lý do bản đồ không cập nhật, điều này sẽ làm phát sinh ùn tắc mới, phản tác dụng của chính biện pháp tổ chức giao thông.
Vấn đề ở đây không chỉ nằm ở bản đồ hiển thị, mà là ở dữ liệu dẫn đường nền tảng. Các hệ thống cần được cập nhật chính xác thông tin về trạng thái đường: còn quay đầu được không, làn nào dành cho xe máy, ô tô có bị chặn bởi dải phân cách hay không… Đây là lớp dữ liệu phức tạp, nhưng nếu không phản ánh đúng thì toàn bộ chuỗi dịch vụ phụ thuộc vào bản đồ sẽ bị ảnh hưởng.
Khi nào cần cập nhật và làm sao để cập nhật hiệu quả
Một vấn đề khác cần lưu ý là tính minh bạch và sự phối hợp trong quá trình triển khai thử nghiệm. Hiện nay, nhiều đợt phân luồng vẫn diễn ra dưới hình thức tạm thời, không có thông báo chính thức từ phía cơ quan quản lý hạ tầng, khiến các đơn vị phát triển bản đồ khó nắm bắt. Trong khi đó, để bản đồ số thực sự phản ánh được thay đổi trên thực địa, cần có một cơ chế kết nối dữ liệu giữa chính quyền và các đơn vị cung cấp bản đồ. Đó có thể là nền tảng chia sẻ dữ liệu mở, bản tin phân luồng hàng tuần, hoặc hệ thống API giúp truyền tải thông tin cập nhật theo thời gian thực. Ngoài ra, một số nền tảng bản đồ hiện đại đã ứng dụng cơ chế phản hồi từ cộng đồng, nơi người dùng có thể báo cáo các thay đổi trên thực tế. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ hiệu quả nếu có đội ngũ kiểm duyệt nhanh, quy trình xác thực rõ ràng và thời gian phản hồi đủ ngắn để không bỏ lỡ thời điểm cần cập nhật.
Kết luận: Đồng bộ giữa thực địa và dữ liệu số
Đối với các thành phố đang hướng đến mục tiêu trở thành đô thị thông minh, việc coi dữ liệu bản đồ là một phần của hạ tầng giao thông là điều tất yếu. Không thể chỉ triển khai giải pháp vật lý mà bỏ qua tác động số của nó. Việc đặt dải phân cách cứng, tổ chức lại dòng xe, thay đổi hướng rẽ — tất cả đều là những yếu tố cần được số hóa ngay khi có hiệu lực. Đây không chỉ là vấn đề công nghệ mà còn liên quan đến an toàn giao thông, hiệu quả vận hành và sự minh bạch trong quản lý đô thị.
Trong bức tranh đó, các nền tảng bản đồ nội địa như Goong cần nhanh chóng cập nhật dữ liệu phản ánh các thay đổi mới nhất về luồng phương tiện, làn đường, điểm quay đầu, điểm cấm rẽ… Việc bổ sung thông tin đúng thời điểm không chỉ đảm bảo độ chính xác trong điều hướng, mà còn hỗ trợ tốt hơn cho các ứng dụng vận tải, giao hàng, xe công nghệ và quản lý giao thông đô thị. Bản đồ không còn là công cụ hiển thị đơn thuần, mà là hạ tầng số cần được duy trì, làm mới theo từng thay đổi nhỏ nhất ngoài thực tế.
